Platvoeten

Wat zijn platvoeten?

Platvoeten, ook wel pes planus genoemd, is een veelvoorkomende aandoening waarbij de voetboog lager is dan normaal of volledig ontbreekt. Dit betekent dat de volledige zool van de voet in contact komt met de grond tijdens het staan of lopen. Hoewel platvoeten soms geen klachten veroorzaken, kunnen ze in bepaalde gevallen pijn, ongemak en mobiliteitsproblemen veroorzaken. In Nederland komt het aangeboren voettype platvoeten niet veel voor. Als we in Nederland praten over platvoeten, bedoelen we vaak neutrale of holle voeten die naar binnen toe doorzakken, waardoor het op platvoeten lijkt. In grote delen van Afrika zijn platvoeten het meest voorkomende voettype. Aangezien het hier gaat om het aangeboren voettype, betekent dat ook dat dit in de meeste gevallen niet tot voetklachten leidt. 

Als de voetboog doorzakt kunnen we twee typen platvoeten onderscheiden; De actieve platvoet en de stugge platvoet. Bij een actieve platvoet kan de voetboog door eigen spierkracht zelf herstellen, bij een stugge platvoet gebeurt dat niet. Bij het corrigeren van de voetboog met behulp van steunzolen is het dan ook belangrijk om te weten of een platvoet aangeboren is of dat deze ontstaan is doordat de voetboog doorzakt en vervolgens of het gaat om een actieve platvoet of een stugge platvoet.

Wat zijn de symptomen van platvoeten?

Platvoeten (zowel de actieve als de stugge platvoet) kunnen verschillende klachten veroorzaken, waaronder:

• Pijn in de voet: Vooral in de hiel, middenvoet of enkel, door overbelasting van spieren en ligamenten (enkelbanden, kniebanden, etc.).
• Moeite met lopen of staan: Platvoeten kunnen het evenwicht en de houding beïnvloeden, wat resulteert in vermoeidheid of instabiliteit.
• Pijn in andere gewrichten: Knieën, heupen en onderrug kunnen worden belast door de veranderde lichaamshouding.
• Zwelling aan de binnenkant van de enkel: Dit kan wijzen op overmatige druk of ontsteking.

Het is belangrijk op te merken dat niet iedereen met platvoeten klachten heeft. Bij asymptomatische platvoeten is behandeling niet altijd nodig. Echter, het is wel mogelijk voor mensen met asymptomatische platvoeten om later in hun leven klachten te ontwikkelen, zoals pijn of instabiliteit. Daarom kan behandeling van deze platvoeten uit preventief oogpunt wel verstandig zijn.

Kenmerken van asymptomatische platvoeten:

1. Normale functionaliteit: De voet kan zijn normale taken uitvoeren, zoals lopen, rennen of staan, zonder problemen. Dit zijn de actieve platvoeten. Het lichaam en de spierkracht kunnen zelf de voetboog herstellen en daarmee de voet normaal laten functioneren. Echter, dit kost vaak wel meer energie waardoor langdurig lopen uiteindelijk wél tot klachten kan leiden. 
2. Geen pijn of ongemak: Mensen ervaren geen spiervermoeidheid, stijfheid of andere klachten die vaak geassocieerd worden met platvoeten.
3. Komt vaak voor bij kinderen: Veel jonge kinderen hebben van nature platvoeten omdat de voetboog zich nog niet volledig heeft ontwikkeld. Dit type platvoet verdwijnt vaak naarmate ze ouder worden, zonder medische tussenkomst.

Wat zijn de oorzaken van platvoeten?

Platvoeten kunnen verschillende oorzaken hebben, waaronder:

• Genetica: Erfelijkheid speelt een grote rol. Zoals in de inleiding van deze blog al genoemd zijn in sommige delen van de wereld platvoeten heel normaal en zelfs het meest voorkomende voettype. 
• Verwondingen of aandoeningen: Schade aan pezen, met name de pees van de M. Tibialis Posterior (een van de sterkste spieren van het onderbeen), kan leiden tot platvoeten. Andere aandoeningen, zoals reumatoïde artritis of diabetes, kunnen ook een rol spelen.
• Overgewicht: Overmatige druk op de voeten kan de voetboog doen afvlakken.
• Veroudering: Met de leeftijd kunnen ligamenten en pezen in de voet verzwakken, wat leidt tot het doorzakken van de voetboog. 

Hoe worden platvoeten behandeld?

De behandeling van platvoeten hangt af van de ernst van de klachten. Hier zijn de belangrijkste behandelopties:

1. Orthopedische steunzolen

Orthopedische steunzolen zijn op maat gemaakte inlegzolen die in de schoen worden geplaatst. Ze bieden extra ondersteuning voor de voetboog en helpen om de druk beter te verdelen tijdens het lopen. De mate van correctie is sterk afhankelijk van het soort platvoet (actieve, stug of aangeboren). 

Waarom zijn steunzolen effectief?

• Ze verminderen overmatige spanning op de spieren en pezen in de voet.
• Ze verbeteren de houding en stabiliteit, wat klachten in de knieën, heupen en rug kan verminderen.
• Ze voorkomen verdere complicaties, zoals eeltvorming of peesontsteking.

2. Oefentherapie / fysiotherapie

Oefeningen gericht op het versterken van de voet- en kuitspieren kunnen helpen bij het ondersteunen van de voetboog. Fysiotherapie kan helpen bij het verbeteren van de stabiliteit en mobiliteit, versterken van de spieren, verfijnen van bewegingspatronen en het verhelpen van pijn. 

3. Schoenadvies

Stevige schoenen met goede ondersteuning van de hiel en zool kunnen verlichting bieden. Vermijd (langdurig lopen op) schoenen met een platte zool, zoals slippers of ballerina’s, omdat deze de voet onvoldoende ondersteunen.

4. Chirurgie (in extreme gevallen)

Bij ernstige klachten die niet reageren op conservatieve behandelingen kan een operatie overwogen worden. Dit is echter zeldzaam en meestal een laatste optie. Laat je hierover goed informeren door een orthopedisch chirurg.