Pijn aan de achillespees: oorzaken en oplossingen

De achillespees is de sterkste en dikste pees in het menselijk lichaam. Hij verbindt de kuitspieren (de gastrocnemius en de soleus) met het hielbeen (calcaneus). Deze pees is essentieel voor vrijwel elke beweging waarbij je je voet afzet: lopen, rennen, springen en op je tenen staan.

Anatomie van de achillespees

De achillespees loopt aan de achterkant van het onderbeen, van de kuit naar de hiel. Bij elke stap vangt hij krachten op die tot wel 10 keer je lichaamsgewicht kunnen bedragen. Geen wonder dat deze pees gevoelig is voor overbelasting en irritatie.

Verband tussen de achillespees en de enkel

Omdat de achillespees zo nauw samenwerkt met de enkel, kan een disbalans in de enkel direct invloed hebben op de pees. Denk aan doorgezakte voeten, instabiliteit of een afwijkende stand van de enkel: al deze factoren kunnen zorgen voor extra spanning op de achillespees.

Pijn aan de achillespees komt dan ook regelmatig voor in combinatie met pijn rond de enkel. Het kan een signaal zijn van onderliggende problemen in het looppatroon of de voetstand.

Achillespees pijn is een klacht die zich uit in een zeurende, stekende of branderige pijn aan de achterkant van de enkel, net boven de hiel. De pijn kan geleidelijk ontstaan of plotseling opkomen na een intensieve activiteit.

De pijn zit meestal op één van de volgende plekken:

• Net boven het hielbeen (in de pees zelf)

• Bij de aanhechting van de pees op het hielbot

• Rond de enkel, vooral aan de achter- of binnenzijde

De klachten nemen vaak toe bij inspanning, zoals traplopen, rennen of opstaan na rust. In veel gevallen is de achillespees ook gevoelig bij aanraking of als je er zacht op drukt. Een pijnlijke achillespees kan bovendien stijf aanvoelen in de ochtend of na lang zitten.

Het is belangrijk om achillespees pijn serieus te nemen. Als je de signalen negeert, kunnen de klachten chronisch worden of zelfs leiden tot een peesscheur.

Een ontstoken achillespees, ook wel achillespees tendinitis genoemd, ontstaat meestal door langdurige overbelasting of herhaalde kleine beschadigingen aan de pees. De pees raakt geïrriteerd en ontstoken, wat leidt tot pijn, stijfheid en soms zwelling.

Hoe herken je een ontstoken achillespees?

• Pijn aan de achterkant van de enkel, vooral bij bewegen of belasten

• Gevoeligheid bij aanraking van de pees

• Zwelling of verdikking rond het pijnlijke gebied

• Ochtendstijfheid die langzaam verdwijnt bij bewegen

• Een warm of branderig gevoel langs de pees

In sommige gevallen is de pijn continu aanwezig, zelfs in rust. Dit kan duiden op een ernstigere vorm van peesontsteking of peesdegeneratie (tendinose).

Tendinitis of tendinose – wat is het verschil?

• Tendinitis: een echte ontstekingsreactie van de pees, vaak acuut en pijnlijk

• Tendinose: chronische schade aan de peesvezels zonder echte ontsteking, vaak bij langdurige klachten

De symptomen van achillespees pijn kunnen verschillen van persoon tot persoon, maar kunnen onder meer zijn:

• Pijn en gevoeligheid: Een van de meest voorkomende symptomen van achillespees pijn is een stekende pijn en gevoeligheid langs de achterkant van de enkel en de onderkant van de kuit. Deze pijn kan variëren van mild tot ernstig en kan optreden tijdens activiteiten zoals lopen, rennen, traplopen, of zelfs in rust. Mensen kunnen ook achillespees pijn ervaren bij het aanraken of indrukken van de pees.
• Zwelling: Zwelling rondom de achillespees kan ook voorkomen bij mensen met pijnklachten aan deze pees. De zwelling kan variëren in ernst en kan gepaard gaan met roodheid en warmte rondom het getroffen gebied.
• Stijfheid en beperkte beweging: Achillespees pijn kan gepaard gaan met stijfheid in de enkel en de kuit. Mensen kunnen moeite hebben met het bewegen van hun enkel omdat dit pijnlijk is ter hoogte van de Achillespees, vooral bij het strekken van de voet naar boven of naar beneden. Deze stijfheid kan de mobiliteit beperken en het moeilijk maken om normale dagelijkse activiteiten uit te voeren.
• Hinkend looppatroon: Sommige mensen ervaren kreupelheid of een hinkend/abnormaal looppatroon als gevolg van achillespees pijn. Dit kan worden veroorzaakt door pijn tijdens het lopen of door een poging om het gewicht van de aangedane voet te verminderen om de pijn te verlichten.
• Pijn elders in de voet: Achillespees pijn kunnen ook leiden tot pijn elders in de voet, zoals aan de hiel of de bal van de voet. Dit komt doordat de achillespees verbonden is met andere structuren in de voet en de enkel, en problemen met de pees kunnen resulteren in abnormale krachten en spanningen elders in het voet- en enkelgebied.

Sommige mensen ervaren ook klikgeluiden of een schurend gevoel bij het bewegen van de enkel. Dit kan een teken zijn van peesirritatie of slijtage.

Let op: als de pijn plotseling en zeer hevig is, kan er sprake zijn van een (gedeeltelijke) scheur van de achillespees. In dat geval is directe medische hulp noodzakelijk.

De achillespees is een van de meest belaste structuren in het lichaam. Als deze overbelast raakt of verkeerd belast wordt, kan dat leiden tot pijnklachten. Hieronder vind je de meest voorkomende oorzaken van achillespees pijn:

• Overbelasting en overmatig gebruik: Een van de meest voorkomende oorzaken van pijn aan de achillespees is overbelasting en overmatig gebruik. Dit kan optreden bij sporters, vooral bij activiteiten die veel rennen, springen of abrupte bewegingen vereisen, zoals hardlopen, basketbal en volleybal. Herhaalde belasting kan leiden tot microtrauma’s in de pees, wat resulteert in ontsteking en pijn. Ook overgewicht kan hier een oorzaak zijn van de overbelasting.
• Achillespees tendinopathie: Achillespees tendinopathie, ook bekend als achillespeesontsteking, is een aandoening waarbij de achillespees geïrriteerd, ontstoken en pijnlijk wordt als gevolg van overbelasting, veroudering of slechte biomechanica. Het kan acuut of chronisch zijn en kan gepaard gaan met zwelling, roodheid en stijfheid van de pees.
• Achillespeesruptuur: Een achillespeesruptuur is een scheur of breuk in de achillespees, meestal veroorzaakt door een plotselinge kracht of overmatige spanning op de pees. Dit kan optreden tijdens sportactiviteiten of als gevolg van een plotselinge kracht, zoals springen of draaien. Mensen die een achillespeesruptuur ervaren, kunnen een plotselinge, scherpe pijn voelen in de achterkant van de enkel, gevolgd door zwelling en moeite met lopen.
• Hachlundse exostose: Een hachlundse exostose is een diepe slijmbeursontsteking waar de achillespees aanhecht aan het hielbeen. Dit zorgt voor een knobbeltje op de buiten-achterzijde van de hiel. Vaak wordt dit veroorzaakt door druk van de rand van een schoen en wordt daarom ook wel ‘pump-bump’ genoemd.
• Slechte biomechanica en voetafwijkingen: Problemen met de biomechanica van de voet, zoals overpronatie (naar binnen rollen van de voet), platvoeten of holle voeten, kunnen leiden tot overmatige spanning en stress op de Achillespees. Dit kan de pees verzwakken en vatbaarder maken voor letsel. Ook kan een stijve of strakke/korte kuitspier de belasting op de Achillespees verhogen, wat kan leiden tot pijn en ontsteking.
• Veroudering en degeneratie: Veroudering kan leiden tot degeneratieve veranderingen in de achillespees, waardoor deze minder flexibel en veerkrachtig wordt. Dit kan resulteren in achillespees pijn, stijfheid en verminderde functie van de pees.

Het is belangrijk op te merken dat pijn in de pees verschillende oorzaken kan hebben en dat een nauwkeurige diagnose door een medische professional essentieel is voor een effectieve behandeling.

1. Activiteit aanpassen: Wanneer je achillespees pijn ervaart is het belangrijk om de activiteit die de pijn veroorzaakt, te vermijden of aan te passen. Dit kan betekenen dat je tijdelijk stopt met sporten of andere activiteiten die de pees belasten, en in plaats daarvan rust neemt om de pees de kans te geven te herstellen.
2. Rust, IJs, Compressie en Elevatie (RICE): Bij pijn in je achillespees is het belangrijk om voldoende rust te nemen. Het toepassen van ijs, compressie en elevatie kan helpen bij het verminderen van pijn, zwelling en ontsteking rondom de achillespees. Door regelmatig ijs aan te brengen, druk uit te oefenen op de enkel met bijvoorbeeld drukverband en de voet omhoog te houden boven het hartniveau, kunnen de symptomen verlicht worden.
3. Medische behandelingen: Afhankelijk van de ernst en de onderliggende oorzaak van achillespees pijn, kan medische behandeling nodig zijn. Dit kan onder meer fysiotherapie, medicatie zoals ontstekingsremmers of pijnstillers, corticosteroïde-injecties, of zelfs een operatie omvatten, vooral in het geval van een achillespeesruptuur.
4. Loopgips: Indien de Achillespeesblessure langdurig en zeer hardnekkig is en het niet lukt om voldoende rust te nemen, kan loopgips een mogelijkheid zijn om absolute rust te geven aan de achillespees en daarmee de ontsteking tegen te gaan.
5. Rekoefeningen en versterkingsoefeningen: Specifieke rekoefeningen voor de kuitspieren en de achillespees, zoals de gastrocnemius en soleus rekken, kunnen helpen bij het verbeteren van de flexibiliteit en het verminderen van de spanning op de pees. Let op! Overmatig rekken kan de pijn verergeren, dus doe dit met mate. Daarnaast kunnen versterkingsoefeningen voor de kuitspieren en de spieren rondom de enkel de stabiliteit en kracht verbeteren, waardoor het risico op letsel wordt verminderd.
6. Gebruik van steunzolen: Het dragen van steunzolen kan de druk op de achillespees verminderen en de schokabsorptie verbeteren tijdens het lopen. De steunzolen kunnen op maat worden gemaakt om de voetstand te corrigeren en daarmee de belasting op de pees te optimaliseren, wat kan helpen bij het verminderen van pijn en het bevorderen van herstel. Vaak kan wat extra hakhoogte (bijvoorbeeld door het hielgedeelte van de steunzool dikker te maken of onder de steunzool een extra verhoging te leggen) helpen om de spanning op de achillespees te verminderen. Maak hier je steunzolen op maat voor pijn aan de achillespees.
7. Sokken met een ingebouwde gelaag ter hoogte van de achillespees

Naast het gebruik van steunzolen kunnen bepaalde eigenschappen van schoenen ook helpen bij het verlichten van pijn aan je achillespees.

1. Hakhoogte en hielkap: Het dragen van schoenen met een kleine hakhoogte kan de spanning op de achillespees verminderen. Een hakhoogte van ongeveer 1,5-2 tot 4 centimeter kan helpen de achillespees te ontlasten en de druk gelijkmatiger over de voet te verdelen. Daarnaast is het belangrijk om schoenen te kiezen met een stevige hielkap die de enkel en de achillespees ondersteunt en stabiliseert tijdens het lopen. Let daarbij wel op dat de stevige hielkap niet teveel drukt op de achillespees. Dit kan juist de achillespees pijn verergeren, zoals bij de haglundse exostose.
2. Goede demping en ondersteuning: Het kiezen van schoenen met goede demping en ondersteuning is essentieel voor mensen met achillespees pijn. Schoenen met goede demping in de hiel kunnen de schokabsorptie verbeteren en de impact op de Achillespees verminderen tijdens het lopen en rennen.

Extra tips tegen pijn in de achillespees

Drukt de hielkap van de schoen tegen de achillespees en heb je daardoor een knobbeltje achterop de hiel? Laat dan de versteviging door een schoenmaker verwijderen op de plek waar die tegen de Achillespees drukt.